In het licht van deze review mag het gerust geweten zijn dat ondergetekende nooit een fan is geweest van live opnamen die op plaat worden gezet. Dat was 30 jaar geleden al zo en het valt me nog steeds zwaar om het 'live gevoel' te combineren met de luie zetel in mijn woonkamer. 'Live at the Opera' van Satyricon beloofde dus een uitdaging te worden. Een dubbele misschien wel, want -eerlijk is eerlijk- : de muziek van Satyricon is niet de meest toegankelijke. Pas na ontelbare luisterbeurten ben ik door de jaren heen sommige nummers gaan appreciëren, maar bij een even groot deel van hun werk heb ik de essentie nooit goed kunnen vatten.
En hier zit ik dan, met dit live album in de hand, een pièce unique in het 25jarig bestaan van de band. Enig operaverleden aan mijn kant zorgt ervoor dat mijn nieuwsgierigheid het haalt op mijn vooroordelen, en ik 'Live at the Opera' in de cdspeler drop.
Als snel, en daarmee bedoel ik, van zodra de intro voorbij is en 'Now, Diabolical' tot halverwege is gevorderd, begrijp ik dat dit een trip wordt in positieve zin. De dramatisch gestemde maar tegelijk zwevende operazangen vullen de anders eerder naar proza neigende dichten van frontman Satyr perfect aan en ondersteunen tegelijkertijd het melodieuze aspect van de songs, dat in deze uitvoering veel meer tot zijn recht komt dan op de studio albums. Plots gaan een flink aantal nummers die me bekend waren van onderweg in de auto een andere dimensie in. Opeens gaat de wereld van Satyricon voor mij open. Nu begrijp ik het veel beter.
Het koor van de Noorse Koninklijke Opera is natuurlijk geen clubje amateurs. Ze bezorgen me kippenvel tijdens 'Our World, It Rumbles Tonight', en hoewel we amper vier van de veertien tracks ver zijn, heb ik de boodschap al begrepen: 'Live at the Opera' is het perfecte huwelijk tussen twee werelden. Geen contrasten, geen antagonie, maar samenspel en symfonie. En bovenal: melancholie. De songs krijgen iets droefgeestigs, en de duisternis die aan Satyricon zowiezo eigen is, krijgt letterlijk een nog meer sinistere ondertoon.
Op 'Die By My Hand' gaat het koor voluit, en laat ook het publiek meer en meer van zich horen. De combinatie van die beide factoren maakt het voor ondergetekende dan weer wat moeilijker. Telkens wanneer frontman Satyr in dialoog gaat met de zaal, wordt de magie een beetje gebroken. Toch weegt dat geenszins op tegen de meerwaarde die het koor is.
We houden de adem in als 'Mister Sivert Hoyem' op het podium wordt geïnviteerd. Alle fans weten wat er nu zal volgen: het buitenbeentje van het volledige Satyricon oeuvre, 'Phoenix', dat weinig gemeen heeft met wat de band doorgaans brengt. 'Phoenix' is een ode aan het paganisme, dat uit zijn as zal verrijzen als een phoenix. Een zwaar beladen song waarvoor een beroep werd gedaan op het stemgeluid van Sivert, die het naar Satyricon normen opvallend rustige lied met het nodige gevoel kan vertolken. Even voorbijgaand aan het gegeven dat deze track voor- en tegenstanders kent, vroegen wij ons vooral af of Hoyem het nummer ook live perfect zou kunnen neerzetten, en waar precies het koor voor aanvulling zou zorgen. Maar we begrijpen al snel dat we in Satyr het volste vertrouwen mogen hebben, ook als hij zelf niet achter de microfoon staat. Als deze man iets doet, doet hij het grondig en weet hij zijn mensen te kiezen. Sivert Hoyem zet de song dan ook feilloos neer, en het koor tilt 'Phoenix' nog een niveautje hoger.
We kunnen er intussen niet meer omheen: Satyricons eerste live album is er eentje met karakter. Niet zomaar een samenvatting van bestaand werk, maar zoveel meer. Geen 'unplugged' of 'goes classic' toestanden zoals die ons in de 90'ties zijn gaan vervelen, maar een verrijking van de nummers zoals ze zijn, met opera als aanvulling op en niet als vervanging van bepaalde elementen in de muziek.
We krijgen nog een aantal minder voor de hand liggende tracks zoals 'Den Siste' en 'The Infinity of Time and Space', waarna kleppers als 'Mother North' en 'K.I.N.G.' de plaat afsluiten.
Had de band ervoor gekozen dit opera experiment in de studio op te nemen, dan was dit album meteen mijn top 20 binnengeduikeld. Nu blijft het iets lager steken omwille van de van oudscher vloekende combinatie van opera met hoorbaar publiek. Desalniettemin is de impact van 'Live At The Opera' op ondergetekende enorm. Deuren zijn opengegaan, geheimen zijn ontsluierd. Satyricon heeft zich geopenbaard. Of ik ooit nog genoegen zal nemen met de gewone versies van de songs, is twijfelachtig. En ik vraag me eigenlijk hetzelfde af van Satyr en Co.
Het hele gebeuren is ook gefilmd en op DVD gezet, en dat is een beetje dubbel. Met een stilzittend publiek in een operagebouw en een weinig beweeglijk koor op het podium, oogt het geheel nogal statisch. Tegelijk krijgen we echter wel een stukje meer feeling met het waarachtigheidskarakter van dit experiment. In een tijd waar operastemmen ook gewoon uit de laptop vloeien, is dit het echte werk. Of wat had je gedacht?
Slotsom: 'Live at the Opera' van Satyricon is meer dan zomaar een live plaat. Fans zullen ze omarmen als een gewaagd maar geslaagd experiment, en mindere fans kunnen hier de sleutel vinden tot het soms wat moeilijker toegankelijke werk van Satyr en Frost. Tel daarbij het feit dat dit het eerste en enige live album is van de band, dan kunnen we gerust zeggen dat je als liefhebber van de meer duistere afdeling binnen metal deze plaat maar beter op je kast kunt staan hebben.
