RAND! - 100 jaar Jazz - Cultuurcentrum Mechelen - 06/11/2017 "Jazz Leeft!"

Review:Cultuur
  Erik Vandamme    8 november 2017

In verschillende gemeenten in ons land zijn er uiteenlopende evenementen georganiseerd ter gelegenheid van 100 jaar Jazz. Op 9, 10 en 11 november gaat er in Mechelen een Jazzevenement door onder de noemer BRAND! Alle informatie over BRAND! jazzfestival vinden jullie op de website. Daaraan voorafgaand zijn twee avonden geheel gewijd aan het jazzgebeuren. Op dinsdag 7 november vond de première van jazzdocumentaire 'Juul's Ear'  plaats. Juul Anthonissen is de in 2008 overleden bezieler van Hnita Jazz Club. Wij zakten de dag voor die première af naar een lezing in het Cultuurcentrum te Mechelen over het fenomeen jazz. Jazzkenner en programmasamensteller bij Klara Joris Preckler was de spreker van dienst.


DE EVOLUTIE VAN JAZZ

De avond werd niet enkel aan elkaar gepraat, er verschenen bovendien met de regelmaat van de klok beelden uit de geschiedenis van jazz met daarbij horende muzikale arrangementen. Hoewel de muziekstijl officieel in 1917 is ontstaan dankzij Livery Stable Blues van The Original Dixieland Jazz band, liggen de roots van jazz in Afrika. The Original Dixieland Jazz Band waren blanken die de elementen van het oude Afrika vermengden met elementen van het oude Europa.

Jazz heeft een belangrijke rol gespeeld in de geschiedenis van Amerika. Het genre is eigenlijk ontstaan in New Orleans. Gaandeweg kreeg de muziekstijl ook vaste voet aan de grond in New York en Chicago, mede dankzij artiesten als Louis Armstrong en Duke Ellington. De jaren '20 waren gouden tijden voor het jazzgebeuren. Zo was Harlem in die periode heel belangrijk voor de evolutie van jazz: Billy Holiday en Ella Fitzgerald werden daar ontdekt. De zwarte elite omarmde het genre als 'hun kunstvorm'. 

"Jazz is improviseren'': deze slagzin hoorde je als rode draad doorheen deze avond. In de jaren '40 werd dat nog maar eens duidelijk door de opkomst van Bepop met aan het roer artiesten als Dizzy Gillespie, Bud Powell en Charlie Parker. Jazz verliet het pad van entertainment en wilde wederom 'puur en zuiver' worden. Dit zorgde voor het ontstaan van vermaarde clubs als The Savoy Ballroom en Cotton Club. Bepop was niet alleen improviseren, het was grillig en zat boordevol abstracte arrangementen. Bepop evolueerde tijdens de jaren '50 en '60 naar een meer bluesy en soulvol genre.

MILES DAVIS: DE REDDER VAN JAZZ

Ook op Bepop volgde een tegenreactie. Die kwam er in de vorm van artiesten als Chet Baker. Met zijn bijzondere stem en lyrische trompetspel had hij, zo lezen we, een James Dean-achtige uitstraling. Zijn muziek werd ook in Europa enorm gesmaakt. Bovendien floreerde zijn muziek in ons land dankzij Philip Catherine en Jean-Louse Rassinfosse. Baker, en vele anderen met hem, maakten jazz opnieuw verteerbaar voor een ruim publiek. Maar de grote verandering kwam pas met de onvolprezen Miles Davis.

Jazz leek in de jaren '60 zijn beste tijden te hebben gekend, mede door de opkomst van pop- en rockcultuur. Danzkij artiesten als Miles Davis, die een eigenzinnige draai gaf aan dat jazzgebeuren, leek de muziekstijl toch te herleven. Bovendien deed de bossanova zijn intrede en ondersteunde die ook de heropleving van de jazz. De invloed van Davis loopt door tot ver na de jaren '60: we kunnen stellen dat hij belangrijk is geweest om de jazz levend te houden. Davis lag bovendien mede aan de basis van verschillende soorten genres, van experimentele muziek tot elektronische jazz fusion. Hierdoor is Davis tot op de dag van vandaag een zeer essentiële figuur. 

JAZZ LEEFT!

In de jaren '80 leek jazz de drang naar vernieuwing te verliezen. Onder impuls van onder anderen Cassandra Wilson, Brad Mehldau en Joshua Redman werd het genre echter nieuw leven ingeblazen. Tijdens de jaren '90 haalden artiesten hun inspiratie uit eigentijdse muziekstijlen en invloeden. Een andere belangrijke artiest voor de nieuwe stroming binnen jazz is John Zom die met Live in Middelheim Masada een grensverleggende plaat heeft uitgebracht.

Ook anno 2017 ondervinden we in eigen land opnieuw dat jazz, soms in een heel andere onuitgegeven vorm, nog steeds leeft. Kijk maar naar wat een band als STUFF.  naar voren brengt. Of TaxiWars met de onvolprezen Robin Verheyen.

Een belangrijke speler die we even in de kijker willen zetten, is JazzLabSerries. Met artiesten als Ben Sluijs Quartet, Steiger, Bram Weijters Crazy Men en vele anderen in hun gelederen houden JazzLabSerries de jazzscène meer dan levendig in ons land. Meer informatie over JazzLabSerries vinden jullie op de website van JazzLabSeries.

HET LEVENDE BEWIJS

Deze lezing wierp niet alleen een beeld op de geschiedenis van jazz. Het bewijst dat het genre nog steeds springlevend is, bij jong en oud. Ook de jeugd vindt nog steeds zijn weg naar deze muziekstijl. Jazz is namelijk een genre waarmee je echt alle kanten uitkan: improviseren, experimenteren, een chaos creëren en daarmee wegkomen. Het is allemaal mogelijk in jazz. Bovendien vertelt Joris Preckler met zoveel enthousiasme over jazz dat je prompt de platenkast induikt en deze muziekstijl wil ontdekken of herontdekken. Na 100 jaar kunnen we dan ook concluderen: Jazz Leeft! Meer dan ooit.